De Japanner Takashi Amano begon ongeveer in 1992 met het idee om indrukwekkende bovenwaterlandschappen, zoals een bergketen met woud en weide, om te zetten in onderwaterlandschappen. Amano is een begaafde fotograaf en zijn eerste boek met schitterende foto's van dergelijke aquaria noemde hij: > Plantenparadijzen onder water< met als subtitel "De Japanse tuin in het aquarium". Dit was de feitelijke geboorte van het aquascapen dat men vertaalde met "Watervormgeving". Door Amano geïnspireerd begonnen aquariumliefhebbers ermee hun ideeën en indrukken van bovenwaterlandschappen om te zetten in hun aquaria. Er ontstonden aquaria waarbij mensen bleven staan en alleen maar "Wauw" konden zeggen. Natuurlijk kwamen er steeds meer scapes met bergen en weide (Iwagumi genaamd) en er werden telkens weer nieuwe ideeën gezocht. Het traditionele aquascapen begon zich af te scheiden. Er waren liefhebbers van pure plantenaquaria, die onderwatertuinen creëerden (plantscaping) en er waren, zoals voorheen, liefhebbers van bergen en weide als ook van andere onderwaterlandschappen, zoals dennenwouden of bergketens met cactussen, die liefdevol als onderwaterlandschap opgevoerd werden. De eerste kritische stemmen lieten zich horen. Dit had tenslotte niets meer met het passend verzorgen van vissen te maken want de vissen "doorkruisten de weide" zoals vliegtuigen de hemel. Schuilmogelijkheden ontbraken vaak volledig en zo ontstond het idee voor de "biotoopaquaristiek". Biotoop is een ander woord voor levensruimte en juist om het kopiëren van een natuurlijke levensruimte onder water gaat het binnen het biotoopscapen. De geïnteresseerde aquariumliefhebber zoekt de nodige informatie over de biotoop dat zijn voorkeur heeft (literatuur, internet) en schaft de nodige "ingrediënten" aan om zijn aquarium mee in te richten. Ook bij de aanschaf van vissen, ongewervelden en planten wordt erop gelet dat deze in de originele biotoop ook samen voorkomen. Kweekvormen van vissen en planten worden niet gebruikt, daar zij niet van natuurlijke oorsprong zijn. Nu is het niet zo lastig om een typische tropische rivierbiotoop na te maken: Bruin water, geen planten, hout aan beide zijden en fijne bodemgrond waarop veel bladeren liggen. Maar hier wordt het natuurlijk interessant: De scapers doen hun best om deze componenten zodanig in te zetten dat het er aantrekkelijk uitziet, en dat is niet altijd eenvoudig!
JBL heeft het traditionele aquascapen in drie groepen onderverdeeld, omdat het vergelijken van deze heel verschillende richtingen, bijv. tijdens een competitie, eigenlijk niet mogelijk is. Want hoe moet een jury een biotoopaquarium beoordelen, dat een steenhoudend meer van Tanganjika toont, met als concurrentie een weelderige plantscape? JBL vindt het op de eerste plaats belangrijk dat ELKE aquariumliefhebber, door middel van de juiste producten, in staat wordt gesteld sterk beplante aquaria langdurig succesvol te onderhouden en zo een proscaper kan worden. Wanneer deze eerste stap met succes gezet is volgt de volgende stap; met welke stijl willen ze zich bezig houden? Gaat het in de richting van plantentuinen (plantscape, vroeger vaak Hollands plantenaquarium genoemd) of het imiteren van bovenwaterlandschappen (aquascape)? Of zijn ze liefhebbers van natuurlijke leefruimtes? In dat geval is het biotoopscapen de juiste keuze. Maar ook hier is er onderscheid te maken: De strenge biotoopaquaria waar uitsluitend levende wezens en decoratieve elementen voorkomen die ook daadwerkelijk in de originele biotoop voorkomen of de wat aangepaste variant waar zich ook wel eens een steen of plant in bevindt die in de originele biotoop niet te vinden is.
Plantscaping
Een fantasierijke samenstelling van planten met of zonder decoraties onder water. Hieronder valt ook de "Hollandse plantenaquarium" variant.
Aquascaping
Reproductie van een bovenwaterlandschap in een aquarium, volledig onder water. Er zijn verschillende richtingen, bijv.: Iwagumi: Bergketen met weidelandschap (sleutelwoord: alpinematten), Traditioneel: Bovenwaterlandschap (bijv. woud met wegen) onder water, Artscaping: Fantasieweergave van een onderwaterwereld, ook van niet bestaande plaatsen (bijv. Avatar, Atlantis) .
Biotoopscaping
Reproductie van een natuurlijke leefruimte. Hier bestaan twee mogelijkheden: Streng conform de biotoopgegevens, met uitsluitend dieren, planten en decoratieve elementen die in de natuurlijke leefruimte te vinden zijn, of de aangepaste variant waar de biotoop nagemaakt wordt zonder op de exacte herkomst van de gebruikte dieren, planten en decoratieve materialen te letten, maar eerder op het functioneren van de biotoop. Het biotoopscapen stelt met zekerheid de hoogste eisen, daar de leefruimtes natuurgetrouw - ook de extreme leefruimtes, maar niettemin optisch aantrekkelijk gereproduceerd worden.
