Mexico
Mexico werd wegens de Cenoten als doel gekozen. Cenoten zijn holen in de kalkrijke bodem van Mexico, die wordt ondermijnd door zijn extreme poreusheid.
Helder water - blinde vissen
Door dit grottensysteem, de grootste van de onderwatergrottensystemenin de wereld, vloeien de onderwaterbronnen van de Yucatan in de richting van de zee en wordt in de tegenrichting weer zeewater ingebracht. Ons interesseerde de flora en fauna van deze zoetwaterzee (Cenoten) en de aansluitende grotten met hun bewoners zoals de blinde holenvis (Astyanax mexicanus).
Twee dagen stonden duiken en snorkelen in de Cenoten op het programma. De eerste dag voerde ons in de Cenote Ponderosa, ook El Eden genoemd ((N 20° 29’ 29,1’’/ W 87° 15’ 29,1’’). De rijtijd van Playa del Carmen, waar we ondergebracht waren, bedroeg circa een uur. De entree voor een Cenote bedraagt doorgaands 10 USD voor een hele dag.
Onze snorkelaars, exact de helft van ons team, kon direct het kristalheldere water in en de fauna van de Cenote onderzoeken. De duikers kregen eerst een grondige uitleg over het holenduiken dat zich niet alleen door de bewegingen van de zwemvliezen van het normale duiken onderscheidt.
Hendrik, onze gids van de Yucatec Divers (http://www.yucatek-divers.com), is holenduiker in hart en ziel. Samen met hem bereiden wij ons voor om tot de rand van de holen te duiken.
De eerste blik onder het wateroppervlak was indrukwekkend: De Cenote wemelt van de vissen, voornamelijk levenbarende tandkarpers zoals hoogvinkarpers en bonte baarsen. Ook roofzuchtige meervallen waren te zien.
Wij brachten een half uur in het vlakke water door en bestudeerden 'onze' aquariumvissen voordat we de holen ingingen. Met een volglijn doken we een half uur door gangen en ruimtes met stalactieten en stalagmieten.
Het water was zo helder dat het echt voelde alsof we zweefden. Iedereen was er alert op geen bezinksel te verstoren om het zicht niet te beïnvloeden.
Op enkele meters diepte troffen we de halocline, de overgangszone tussen het lichte zoete water boven en het zwaardere zoute water onder. Bij het kruisen van de halocline was het zicht beperkt.
Visueel was het als slierten die door het water getrokken waren. De meesten vissen vermeden het zoute water onder de halocline. Alleen levendbarenden en hier en daar een cichlide waren in het zoute water te zien.
Op sommige plaatsen drongen de zonnestralen door het plafond van de grot en lieten een ongelooflijk lichtspel in het water zien. In een grote grot herinnerde het licht en de breedte aan een kerkzaal.
Na de grotten kregen we toestemming de resterende inhoud van de zuurstoffles in het vlakke water van de cenote te verbruiken. Zo konden we het gezamenlijke visbestand van de Ponderosa Cenote bestuderen.
Aansluitend hebben de snorkelaars en de duikers samen de waterwaardes getest. Bij het bepalen van de gezamelijke hardheid dachten we, toen na 25 druppels nog altijd geen kleurverandering te zien was, dat de test niet meer goed was. Maar de mix met het zoute water leverde de verklaring: daar in zoutwater een GH (gezamelijke hardheid) van 350 te vinden is kan ook in zoetwater, wat zich deels met het zoutwater gemengd heeft, een extreem hoge GH van 35° dGH gevonden worden.
De watertemperatuur van het zoete water lag met 25°C ongeveer 2°C onder het zoute water. Daar de gehele bodem met algen en planten bedekt was, was het zuurstofgehalte ’s nachts interessant. Hier kon het door de hoge watertemperatuur en het zuurstofgehalte door de algen tot problemen leiden.
De pH-waarde lag bij bijna 7 en de geleidvaardigheid bij 8180 µS/cm. De carbonaathardheid was met 0-1° dKH nauwelijks meetbaar. De vele algen maakten ons nieuwsgierig of er algenvoedingstoffen te vinden waren. En jawel: met 0,05 mg/l was er, ondanks de vele algen, toch nog een aanwijsbare hoeveelheid fosfaat te vinden.
Caraïben - Koraalriffen voor Cancun
Eigenlijk zou men naar Cozumel moeten varen om de mooiste koraalriffen van de regio te zien, maar wij wilden de korte tijd in Mexico niet bezig zijn met heen- en terugvaren. Daarom kozen we het Yucatec Dive Center niet alleen voor het duiken in de Cenoten maar ook voor het snorkelen en duiken in zee.
‘s Morgens vertrokken de beide boten, eentje voor de 8 snorkelaars en eentje voor de 8 duikers. De vaartijden bedroegen tussen de 10 en 30 minuten. Het gaat om een kalkrif op zandbodem op 5-25 m diepte.
Het Caribisch Gebied is in vergelijking met de Indo-Pacifisch Gebied nogal arm aan verscheidenheid en heeft bijvoorbeeld maar 1/3 van alle koraalsoorten. Toch is dit gebied erg geliefd, zeker ook vanwege het heldere water en de vaak mooie onderwaterbelevenissen met Caribische flair.
Alleen na regenval of in het orkaanseizoen zijn de vergezichten dramatisch anders. Vanwege sterke regenval hebben ook wij het duiken in zee een dag verschoven.
Het rif vertoont de meeste typische Caribische rifbewoners, van blauwe dwergkeizers tot roodbekjes. Alleen haaien en barracuda’s lieten zich helaas niet zien. Als vergoeding waren de hoornkoralen extreem mooi en ’s middags zijn wij begonnen met het meten van de waardes: 26°C, pH 8.1, KH 9°dKH, 53.5 mS/cm, Ca 500 mg/l, Mg 1100 mg/l. Vier duiktochten waren ons op deze dag gegund om een korte blik in de Caribische rifwereld te werpen.
Sac Actun - het tweede grootste grottensysteem in de wereld
De tweede dag duiken in de Cenoten voerde ons naar twee andere Cenoten, meer zuidelijk, in de buurt van Tulum. De Gran Cenote behoort tot het tweede grote onderwaterholensysteem ter wereld, het Sac Actun-systeem, met een gezamelijke lengte van 215 km!
De Cenote ligt schilderachtig temidden van stijle rotswanden in een prachtig woud. Een trap voert bezoekers en duikers enkele meters de diepte in. Houten boulevards voeren in het open gedeelte op verschillende plaatsen naar het water. In het water zagen we, naast de vissoorten van de Ponderosa Cenote, nu ook voor het eerst waterschildpadden.
Door het toerisme is het water in het oppervlaktegebied niet meer zo helder als in de Ponderosa Cenote maar toch konden we het water testen, vissen bestuderen en ook zien hoe de schildpadden rondzwommen.
Bij het duiken was vast te stellen dat er ditmaal geen halocline doorkruist werd. Dit was ook zeker te zien in de waterwaarden: “maar” 350 µS/cm geleiding bij een gezamelijke hardheid van 30° dGH en een KH van 15° dKH. De pH-waarde lag rond 7,4. Nauwelijks algen en zelfs karperzalmen die vermoedelijk wegen het hoge zoutgehalte in de Ponderosa niet te zien waren.
De laatste Cenote op het programma was de Aktun Ha, bekender onder de naam Car Wash, daar hier menig jaar daarvoor de taxibestuurders hun auto's kwamen wassen. Dit was destijds zeker een goed idee, want het water van deze Cenote ligt niet in een gat maar gelijk aan de oever. Het bijzondere aan deze Cenote was een krokodil die zich geduldig liet fotograferen.
GPS info van de beide Cenoten:
Gran Cenote
N 20° 14’ 46,7’’
W 87° 27’ 53’’
Actun Ha (Car Wash)
N 20° 16’ 28,2’’
W 87° 29’ 10,8’’
Rondom de Cenoten
Wie meer terraristisch georiënteerd was kwam ook aan zijn trekken. Om de Cenoten heen groeit een groot woud waarin veel bijzonder grote stenen te vinden waren. De grootsten, en ook direct zichtbare hagedissen, waren de zwarte leguanen (Ctenosaurus similis + C. melanosterna). Maar ook skinken en andere kleine hagedissoorten leven er. Een niet giftige mexicaanse papegaaienslang (Leptophis mexicanus) werd door onze Poolse deelnemer Piotr ontdekt. Zijn vrouw Anna inspecteerde de planten van het woud en Klaus was met zijn statief overmoeid onderweg om vogels voor zijn ornithologisch geïnteresseerde vrienden thuis te documenteren.
Luxmetingen lieten waarden zien bij van 93.000 Lux bij een wolkeloze hemel en een luchttemperatuur van 30,5 °C. UV-B metingen gaven 0,166 mW/cm2 in de middagzon en 0,063 mW/cm2 in het struikgewas. Het PCE UV-meetapparaat, dat de UV-straling tussen 290 en 390 nm (zo tussen UV-A en UV-B) meet, liet 4,13 mW/cm2 in de zon en 0,168 mW/cm2 in de schaduw zien. Als UV-A straling werden golflengtes tussen 315 en 380 nm aangetoond. UV-straling ligt tussen 280 - 315 nm.
Maya Tempelcomplex Tulum
Op de laatste dag, nadat de Cenoten gesloten werden, gebruikten wij de late namiddaguren om het beroemde tempelcomplex van de Maya direct aan de zee te bezichtigen. Door het late tijdstip waren er nauwelijks nog toeristen in het complex onderweg. Onze gids vertelde veel wetenswaardige details die men zonder uitleg over het hoofd zou hebben gezien zoals de gebogen poortconstructie die door de Maya als eerste gebruikt is. Voor de schilderachtige coulissen van de ruïnen van de zee op de achtergrond hebben wij dan ook onze groepsfoto gemaakt, waarop helaas Klaus ontbreekt aangezien die weer eens op vogeljacht was.
