De leden van de expeditie
Na 20 jaar burgeroorlog op Sri Lanka waren de leden van het JBL research team de eersten die het door rebellische Tamils bezette noorden van Sri Lanka binnen mochten. Ongerepte regenwouden, rivieren en beken waren het doel van de reis. Natuurlijke meren komen op Sri Lanka niet voor, maar wel reusachtige stuwmeren die in verloop van tijd in natuurparadijzen zijn veranderd.
In samenwerking met de twee gerenomeerde ichthyologen van Sri Lanka, professor Kotagama en professor Silva, die de groep ook begeleidden, begaf de groep zich te voet, per jeep, vlot, rubberboot en op de rug van olifanten naar de natuurlijke leefmilieus van vissen en terrariumdieren.
Op weg met een vlot
Helaas heeft Sri Lanka ook met klimaatveranderingen te kampen. Na een droogteperiode van vele maanden begon de regentijd te vroeg. Alle beken en rivieren veranderden in woeste stromen die in plaats van helder water alleen maar bruin-melkachtig water meevoerden. Rivieren oversteken was avontuurlijk en iedereen had zorgen over zijn dure uitrusting zoals camera's en elektronische meetinstrumenten. Samen met inheemse visvangers slaagden wij erin bijna de helft van alle ter plekke voorkomende vissoorten te vinden. Nauwkeurige wateranalyses op de vindplaatsen en metingen van de stroomsnelheid van het water leverden de gegevens die ons in staat stelden de lokale vissoorten met succes te kweken. Ten gevolge van de natuurbeschermingswetten is de uitvoer van inheemse vissen en terrariumdieren uit Sri Lanka maar beperkt mogelijk of verboden. Pas wanneer het mogelijk blijkt de dieren na te kweken, wordt toestemming verleend dieren uit te voeren.
Uit zoögeografisch zicht is het interessant dat naast elkaar liggende rivieren niet dezelfde vissoorten bevatten. Alle grotere riviersystemen zijn door parallel lopende bergketens van elkaar gescheiden, zodat het niet mogelijk is dat vissoorten zich kruisen
Een Nackenstachler baby zoekt huidcontact
Behalve aquaristisch onderzoek stond terraristiek eveneens op het programma. We hielden ons bezig met het meten van de temperatuur en het vochtgehalte van de lucht en met de bodemgesteldheid. Terrariumexperts Rainer Nagel uit Kiel en Jürgen Weisbrod uit Wiesloch konden varanen, Nackenstachlern, Strahlenschildkröten en Skinken onder de loep nemen
JBL op de Malediven – In het land van de dode koralen!
1998 was een vreselijk jaar voor de Malediven: het als „El Niño“ bekend geworden natuurfenomeen zorgde voor boven het gemiddelde liggende watertemperaturen van meer dan 30 °C. Hierdoor gingen de grotendeels in steenkoralen levende algen (zooxanthellen) dood, wat in de meeste gevallen ook de dood van de koralen zelf betekende. Onder de naam „koraalbleekheid“ heeft dit proces inmiddels over de hele wereld droevige bekendheid gekregen.
Na hun verblijf in het regenwoud reisden de JBL onderzoekers verder naar de Malediven om een indruk te krijgen van de geleden schade en van de gevolgen voor het ecosysteem van het koraalrif
Bij veel duikplaatsen waren rifhaaien te zien.
Het resultaat was schrikwekkend: alle steenkoralen van de rifdaken tot op een diepte van ongeveer 10 meter zijn praktisch voor 99 % dood! De wereldberoemde visrijkdom van de Malediven schijnt evenwel geen schade te hebben geleden. Tot onze verbazing zie je ondanks alles alle rifbewoners op het dak van het rif. Dit zou kunnen betekenen dat ze hun voedsel uit dieper gelegen delen van het rif halen die niet beschadigd zijn. Laten we dus maar hopen dat deze rifzones in staat zijn om ook op lange termijn zonder schade in de behoefte naar meer voedsel te voorzien!
Er zijn echter ook hoopvolle vondsten: op knoppen lijkende jonge koralen ontstaan op de punten van dode koralen. De maximum grootte van de nieuwe koraalaanwas (voornamelijk acropora-soorten) is 13 cm. De groei komt min of meer overeen met de ervaring van liefhebbers van zoutwateraquaria die acropora-soorten in een aquarium verzorgen.
Je ziet nog steeds enorme scholen vissen bij de koraalblokken en onder de afhangende uitsteeksels. In het vrije water zwommen grijze rifhaaien en zwartpunthaaien rond. Hoewel de elegante zwemmers niet bepaald tot de populaire aquariumvissen behoren, is het altijd weer fascinerend gezicht.
Onder de vissen die het JBL voer wilden proberen was ook een Napoleon lipvis
Tijdens de voederpogingen onder water kreeg het team van JBL versterking van een meer dan een meter lange Napoleon lipvis. Hij was net zo nieuwsgierig als wij of de diverse rifbewoners belangstelling zouden tonen voor de aangeboden voersoorten voor aquariumvissen. Toen een grote murene zijn kop in de verpakking JBL MariPerls stak, was zijn geduld op. Hij zoog in één keer een hele doos voer in zijn reusachtige bek en kauwde er zo lang op tot er alleen nog maar een rafelige massa over was. Het scheen hem te hebben gesmaakt, want hij zwom vervolgens van de ene duiker naar de andere en bedelde om nog meer. Bij JBL wordt nu overlegd, of we op de markt komen met speciaal voer voor Napoleons in beetvaste dozen...
De lichtmetingen die op 25 m diepte met een luxmeter van laboratoriumkwaliteit werden gedaan leverden zeer interessante gegevens op. Vanaf 25 m diepte werd de waterdruk echter zo groot dat de behuizing van de luxmeter (in een Ewa-Marine fototas voor onder water) het begaf.
Voor het in zone's verdelen van een kustrif was teamwork vereist. De deelnemers rolden een snoer af van de oever tot aan het einde van het rif op meer dan 30 m diepte dat op afstanden van 10 m van een knoop was voorzien. Iedere deelnemer was verantwoordelijk voor een 10 m lang gedeelte van het snoer en moest in zijn stuk alle vastzittende organismen bepalen en tellen. De resultaten van dit onderzoek verschijnen binnenkort in een aantal vaktijdschriften.
